GROENLO - Op maandag 19 mei om 12.30 werd een bijzondere Joodse grafzerk overgedragen van het voormalige Stadsmuseum Groenlo aan de Stichting Stolperstenen Groenlo. Deze overdracht vond plaats in een kleine kring, tussen Jeroen Tank en Frans Denie, beide betrokken bij het voormalige Stadsmuseum, en Diane Blanken van Stichting Stolperstenen. De zerk, die in 1990 in de gracht van Groenlo gevonden is, is afkomstig van het graf van Saartje Heimans, een jong Joods meisje dat in 1871 overleed. De zerk werd herontdekt tijdens het opruimen van het museumarchief.
21-05-2025 - Joodse grafzerk uit gracht overgedragen aan Stichting Stolperstenen
Door Mirthe Susebeek
”In het voorjaar van 1990 werd er grootschalig onderhoud gepleegd aan de gracht, waardoor de bodem zichtbaar werd”, vertelt Joop Hubers, destijds amateurarcheoloog in Groenlo. “Ik heb toen een groot deel van de oever afgestruind, wat resulteerde in diverse interessante vondsten. Achter de Joodse begraafplaats vond ik meerdere kanonskogels, die ooit naast het Grols Kanon lagen, en fragmenten van een grafzerk.” Deze zerk, met daarop een Hebreeuwse tekst, werd in twee delen uit de gracht gehaald.
Na onderzoek door Henk Gerrits blijkt het te gaan om de grafzerk van een jong meisje, genaamd Saartje Heimans. Saartje is geboren in 1865 en overleed in 1871, mogelijk door een besmettelijke ziekte. Hierdoor werd haar graf aan de rand van de Joodse begraafplaats gelegd. Het is niet zeker hoe de zerk te water is gekomen. Hoogstwaarschijnlijk is dit gebeurd nadat er in 1873 een muur om de Joodse begraafplaats is gebouwd. Doordat haar graf aan de rand van de begraafplaats lag, is deze op dat moment vermoedelijk in het water gevallen. Ook vermoeden sommigen dat jeugdige baldadigheid in de jaren zestig of zeventig een rol heeft gespeeld.
 |
| De Joodse grafzerk. Foto: Mirthe Susebeek |
De overdracht aan Stichting Stolperstenen
Na de vondst door Joop Hubers werd de grafzerk jarenlang opgeslagen in de kelder van het Stadsmuseum. Uiteindelijk belandde de steen in de religiekamer van het museum, waar diverse religieuze objecten werden tentoongesteld. Na sluiting van het Stadsmuseum werd het archief opgeruimd door vrijwilligers, en werd de zerk opnieuw gevonden. De vrijwilligers besloten de zerk te overhandigen aan Stichting Stolperstenen, zodat zij de zerk een beter heenkomen kunnen geven.
De overdracht vond plaats op maandag 19 mei om 12.30 in een kleine kring, tussen Jeroen Tank en Frans Denie – beiden betrokken bij het voormalige Stadsmuseum – en Diane Blanken van Stichting Stolperstenen Groenlo. “Wij zijn heel blij met de grafzerk!”, vertelt Maria Monasso, medewerkster van Stichting Stolperstenen.
 |
| De overdracht van de grafzerk. Vlnr: Frans Denie, Jeroen Tank en Dianen Blanken. Foto: Mirthe Susebeek. |
Toekomstplannen
De toekomst van de steen is nog niet helemaal duidelijk. Stichting Stolperstenen gaat hierover in overleg met het NIK, het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap. Momenteel zijn er al verschillende ideeën, maar voorlopig wordt de zerk opgeslagen in het metaheerhuisje bij de Joodse begraafplaats. “Er is zoveel te vertellen over de geschiedenis van de begraafplaats. En er is al veel gerealiseerd, zoals kijkgaten en een nieuwe poort aan de achterkant”, vertelt Maria enthousiast. Daarnaast wil de stichting ook informatieborden bij de begraafplaats neerzetten, waardoor er steeds meer aandacht komt voor de begraafplaats.
Bron: Groenlose Gids